Ο μύθος της ανάπτυξης σαν εκλογικό παραμύθι…

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Τέρμα οι κακές λέξεις όπως πτώχευση, ύφεση, απορρύθμιση, ανεργία, λουκέτο, ξεπούλημα. Τώρα ήρθε η εποχή της αναπτυξιακής αφηγήσεως με το πετρέλαιο και το αέριο να ζεσταίνουν την ελπίδα του κάθε πικραμένου, αλλά και του κάθε κομματικού πελάτη ή διαπλεκόμενου. Για την ακρίβεια, ο τελευταίος στο μόνον που ελπίζει είναι στην απόδοση της επένδυσής του στην .......

διαμόρφωση μιας λιγούρικης, καταναλωτικής, ωφελιμιστικής, χαιρέκακης, ευρωλάγνας, απολιτικής, αντι-ιδεολογικής και αντιδημιουργικής κοινής γνώμης. Χρόνια επένδυσε στη δημιουργία της, με τη σπατάλη πόρων και προσώπων που εξευτέλισε, πώς είναι δυνατόν να μην ελπίζει σήμερα ότι η δρομολόγηση της δραματικής απομείωσης των αξιών στη χώρα μας, δια της στρατηγικής της δομικής υφέσεως, δεν θα μπορούσε να μεταμορφωθεί μέσω του κυρίαρχου προεκλογικού λόγου σε αναπτυξιακή αφήγηση, μήπως και τσιμπήσουν οι πελάτες-πολίτες;

«Πού ‘σαι δικέ μου, είσαι για μια ανάπτυξη ή  θα πας με τους ψευδοπροφήτες που θέλουν το κακό σου και να σε δουν να κατρακυλάς στη δραχμή, της φτώχειας, της αρρώστιας της κακομοιριάς», που μας οδήγησε να γίνουμε ισχυρή χώρα μέλος της ευρωζώνης; Όχι, η δευτερεύουσα δεν δένει! Ας παραμείνει η κυρία με τον κύριο (της) διαπλεκόμενο για να συνθέσουν το αφοπλιστικό δίλημμα τις επόμενης περιόδου: Ανάπτυξη ή θάνατος. Όπου ανάπτυξη σημαίνει, υφεσιακή στρατηγική με αντιπληθωριστικά μέσα και σκληρό νόμισμα σε ένα οικονομικό περιβάλλον κατανάλωσης και υπηρεσιών, δίχως πρόσβαση στην χρηματαγορά. Όπως λέμε: λεφτά υπάρχουν!  Αυτοί δεν αλλάζουν με τίποτε! Ναι, αλλά αν έρθει ένα πακετάκι Μάρσαλ, μικρό τόσα δα, δεν θα έρθει και το χαμόγελο στο πρόσωπό μας; Τότε δεν θα έχουμε βάσιμες ελπίδες για ανάπτυξη; 

Εάν και εφόσον… φυσικά, το καθεστώς έχει κάθε λόγο να ελπίζει ότι θα προσφερθεί (διανεμηθεί) ανάπτυξη από την Δύση για να μην καταστραφεί ανεπανόρθωτα το αναπτυξιακό μοντέλο πάνω στο οποίο βασίστηκε η μεταπολίτευση. Αυτό, που φτάνοντας στα όρια του και με την βοήθεια του χρηματοπιστωτικού λόμπυ χρεοκόπησε, για να περισωθούν τα συμφέροντα που εξυπηρετεί το τραπεζικό σύστημα. Έσκασε δηλαδή αργά μια φούσκα για να μην σκάσει κάποια στιγμή αργότερα απότομα μια μεγαλύτερη που ίσως εξαέρωνε τους διεθνείς θεσμικούς λεγόμενους επενδυτές στο δημόσιο χρέος της Ελλάδας. Τώρα το ιδιωτικό χρέος μετατρέπεται σε δημόσιο και οι απώλειες των μεγάλων δανειστών είναι πλήρως διαχειρίσημες - η ανακεφαλαίωση των τραπεζών εγγυημένη από την ΕΕ -  καταλήγοντας μετά από την διετή πτωχευτική διαδικασία να αποτελούν σε πολλές περιπτώσεις ξένων επενδυτών, απλώς ζήτημα λογιστικής διευθέτησης.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την ανάπτυξη; Ίσως ρωτήσεις. Άμεση και καθοριστική. Το νέο χρεοστάσιο της χώρας δείχνει ακριβώς και τα περιθώρια ανάπτυξης στο μέλλον, αλλά κυρίως την ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ. Εδώ είναι το ζήτημα και πουθενά αλλού. Σημασία δεν έχει μακροχρονίως η διακύμανση της καμπύλης της οικονομικής μεγέθυνσης, αλλά το σύστημα της εθνικής οικονομίας στο οποίο αυτή εντάσσεται. Σημασία έχει ότι όχι μόνον δεν υπάρχουν σοβαρά στοιχεία ελπίδας για έναρξη αναπτυξιακής διαδικασίας, αλλά το χειρότερο είναι ότι στο βαθμό πουν αυτή τροφοδοτηθεί εξωγενώς από κάποιοι πακετάκι Μάρσαλ, δεν πρόκειται να μεταβάλει τις παραγωγικές ορίζουσες της χώρας. Δεν μπορεί έτσι να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Άρα η Ελλάδα μέσω του μηχανισμού «σωτηρίας» που έχει επιλεγεί, δεν θα μπορέσει ποτέ να αποτελέσει συνολικά μια ανταγωνιστική χώρα στο πλαίσιο της ΕΕ. Μπορεί μέσω της στρατηγικής μείωσης του κόστους εργασίας να επωφεληθούν κάποιοι κλάδοι υπηρεσιών και μέσω της πίεσης στη τιμή των αξιών και του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός σημειακά, αλλά σε καμία περίπτωση τούτο δεν θα βελτιώσει το ανταγωνιστικό προφίλ της χώρας. Θα κάνει την στρεβλή ανάπτυξη που χαρακτηρίζει διαχρονικά το παραγωγικό μοντέλο της Ελλάδας, ακόμη πιο στρεβλή, ανακυκλώνοντας το φαύλο κύκλο της πτώχευσης παρά τις αιματηρές θυσίες των δύο τρίτων της κοινωνίας. 

Αν αυτό που σημειώνω είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτό, και δεν μπορείτε να δείτε  – δομικά την κρίση -  μακρύτερα από τη μύτη σας, ρίξτε τουλάχιστον μια ματιά σε μια θαυμάσια εποπτική εικόνα που ψάρεψα από τα σχόλια σΤΟ ΒΗΜΑ με υπογραφή  Giorgallis: «1:Με την αύξηση του ΦΠΑ από 18% σε 23%, και σε πέντε κύκλους, η κατανάλωση μειώνεται κατά 12% και η παραγωγή προϊόντων του ιδιωτικού τομέα, μειώνεται κατά 15, 5%. 2: Με ταυτόχρονη αύξηση της άμεσης φορολογικής επιβάρυνσης ( D ή Yf ) και μείωσης των συντάξεων κατά 30%, η κατανάλωση σε πέντε κύκλους, μειώνεται κατά 20,7%, και η παραγωγή προϊόντων του ιδιωτικού τομέα μειώνεται κατά 23,9%. 3:Με ταυτόχρονη μείωση των εισοδημάτων του δημόσιου τομέα ( Yg), κατά 16,5%, η κατανάλωση , σε πέντε κύκλους, μειώνεται κατά 29,5% και η παραγωγή προϊόντων του ιδιωτικού τομέα, μειώνεται κατά 32,3%. 4: Με τις προϋποθέσεις της τρίτης περιπτώσεως, για να περιοριστεί η μείωση της κατανάλωσης στο 20,7% και της παραγωγής στο 23,9%, η κατανάλωση χρηματοδοτείται με ρευστοποίηση καταθέσεων, της τάξεως 30 δις ευρώ, ή κατά 3,2% της κατανάλωσης. Συνεπώς τα περί μαζικής εξαγωγής καταθέσεων στο εξωτερικό, είναι κατά μεγάλο ποσοστό ασυναρτησίες. 5: Η 4η περίπτωση, χαρακτηρίζει την Ελληνική οικονομία. Με τις προϋποθέσεις της τρίτης περιπτώσεως, ΣΕ 10 ΚΥΚΛΟΥΣ, η κατανάλωση μειώνεται κατά 39%, και η παραγωγή κατά 41,5%. Για να περιοριστεί η μείωση της κατανάλωσης και της παραγωγής, αντίστοιχα, κατά 20,7% και 23,9%, απαιτείται ρευστοποίηση καταθέσεων της τάξεως των 46 δις ευρώ. 6: Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι η ακολουθουμένη διαδικασία δημοσιονομικής εξυγίανσης είναι αποκλίνουσα, δηλαδή δεν οδηγεί σε ισορροπία, έστω και σε χαμηλότερα επίπεδα κατανάλωσης και εισοδήματος. 7: Τα νέα μέτρα που λαμβάνονται σωρηδόν, κατά νομοτελειακή αναγκαιότητα, οδηγούν σε πλήρη κατάρρευση την Ελληνική οικονομία. 8: Τα περί αναπτυξιακών μέτρων, αποτελούν προϊόν ηθελημένης άγνοιας, δηλαδή φθηνή προπαγάνδα. Η Ελληνική οικονομία είναι βυθισμένη σε βαθιά ύφεση, παράγει σημαντικά λιγότερα από ότι η παραγωγική της ικανότητα της επιτρέπει. Ανάπτυξη σημαίνει αύξηση της παραγωγικής ικανότητας. Ποιος νουνεχής επιχειρηματίας, κτίζει επιχείρηση χωρίς προοπτική παραγωγικής αξιοποίησης της;»

Τους λογαριασμούς δεν τους έχω επιβεβαιώσει προσωπικά και διατηρώ επιφυλάξεις, η γενική εικόνα όμως, φίλοι, είναι αυτή. Πρόκειται για την θεωρία της καταστροφής, προσαρμοσμένη στα κράτη. Τα περί αναπτύξεως έχουν την ίδια αξία και κυρίως διαπνέονται από την ίδια λογική με το «λεφτά υπάρχουν». Τούτο είναι τραγικό. Η διαπλοκή και οι κυρίαρχοι πολιτικοί φορείς της μεταπολίτευσης συνεχίζουν απτόητοι το ίδιο παραμύθι, με την ίδια ακριβώς μυθοπλαστική αφήγηση. Επ’ αυτής δομούνται σήμερα τα νέα εκλογικά διλήμματα - αν με το καλό φτάσουμε σύντομα στις κάλπες!

Η χώρα χρειάζεται ένα εντελώς διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο για το οποίο δεν μιλάει κανείς σοβαρά, στρατηγικά (πολιτικά, οικονομικά και διπλωματικά). Και πώς να μιλήσει μέσα από το χρεοστάσιο που βουλιάζουμε κοινωνικά και επιχειρηματικά!! Η αριστερά πράγματι θέτει το ζήτημα και δείχνει να καταλαβαίνει απολύτως τι λέω, αλλά δεν κάνει και πολλά για να του προσδώσει πολιτική μορφή και δυναμική. Γιατί; Θα τολμήσω μια υπόθεση…καθόλου υποθετική. Μήπως οι κυρίαρχοι φορείς της αριστεράς έχουν διαβρωθεί τόσο πολύ από τα διαπλεκόμενα συμφέροντα που δεν τολμούν να αμφισβητήσουν έμπρακτα και όχι στα λόγια το κυρίαρχο μοντέλο παραγωγικής οργάνωσης της χώρας, ενώ μια χαρά βολεύονται στην γενική αμφισβήτηση της καπιταλιστικής οργάνωσης της παραγωγής; Μα τόσο αγώνα κάνουν κάποιοι αριστεροί φορείς καθημερινά, κυρίως με καθοδηγητή το ΚΚΕ ως προς αυτή την κατεύθυνση, αχάριστος είσαι;  Ίσως ρωτήσεις. Καθόλου, απλώς σχολιάζω την έλλειψη στρατηγικής για την σύνταξη μιας κοινής πρότασης από αριστερά για την αντιμετώπιση της χρεοκοπίας μέσω ενός μεταβατικού μοντέλου παραγωγικής ανασυγκρότησης και εκδημοκρατισμού, αντί για παραπλανητική φιλολογία περί αναπτύξεως, ή στη θέση της υπερβατικής αφηγήσεως περί λαϊκής εξουσίας.  

Θα το πω ωμά και κυνικά: οι έννοιες στην οικονομία και στην πολιτική αποκτούν περιεχόμενο δράσης, ανάλογα με την μορφή αφήγησης. Ο λαϊκισμός έχει την ικανότητα να «ουδετεροποιεί» τον αντίπαλο, δηλαδή να τον νεκρώνει, έτσι ώστε να μην μπορεί να αντιδράσει πολιτικά (περίπτωση δεξιού λαϊκισμού) ή να μην μπορεί να στοχαστεί και να δράσει δημιουργικά σε ένα στρατηγικό πλαίσιο σύγκλισης των αντιθέσεων – inclusion αντί για exclusion – ( αριστερός λαϊκισμός). Η λέξη «Ανάπτυξη» όπως εκφέρεται από δεξιά πετυχαίνει την «ουδετεροποίηση» του λαού

(αυτός είναι στην πραγματικότητα ο αντίπαλος). Από την άλλη η αμφισβήτηση της δεξιάς - νεοφιλελεύθερης σε μεγάλο βαθμό - αφήγησης της «ανάπτυξης»  από την κυρίαρχη αριστερά, δεν έχει ιδιαίτερο κοινωνικό βάρος, διότι ξεφεύγει από την ένταξη της πρότασης αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου στο πλαίσιο μιας κοινοβουλευτικής και ευρύτερα πολιτικής διαδικασίας. Στο σημείο αυτό μάλιστα προσβάλλεται και η ουσία του Μαρξισμού ως διαδικασία.

Ο κόσμος στην Ελλάδα θέλει από την αριστερά μια ελπίδα προόδου και την θέλει τώρα, φαντάζομαι στο πλαίσιο του κοινοβουλευτισμού. Όχι ίσως του σημερινού, αλλά οπωσδήποτε του ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟΥ. Αυτή μπορεί να δομηθεί από αριστερά μόνον μη-λαϊκιστικά. Αυτό σημαίνει μια βήμα-βήμα διαδικασία δόμησης ενός άλλου παραγωγικού μοντέλου με βιοοικονομικά κριτήρια, που μέσα σε μία χρονική περίοδο παρόμοια με αυτήν που προδιαγράφει ο μηχανισμός του χρεοστασίου, θα μπορούσε να διαμορφώσει μία απολύτως νέα και σύγχρονη αναπτυξιακή προσωπικότητα για την Ελλάδα. Μόνον έτσι η φτωχοποίηση δεν θα έπαιρνε τραγικές διαστάσεις και δεν θα ήταν απλώς μία διαδικασία τιμωρίας του ελληνικού λαού. Μόνον έτσι η ανάπτυξη θα αποκτούσε ουσιαστικό περιεχόμενο στο πλαίσιο της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης, επ’ ωφελεία ασφαλώς  των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων του πληθυσμού. Και μόνον έτσι θα έπαυε να αποτελεί στοιχείο λαϊκής «ουδετεροποίησης» από το creeping barrage της διαπλοκής. Η τελευταία, όπως ίσως παρατηρείτε, κάνει ότι περνά από το χέρι της για να κρατά διασπασμένες τις προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις, ενώ οι «διασπασμένοι» μοιάζει να βολεύονται στους ρόλους τους, ανίκανοι να προσφέρουν μία πολιτικά αφοπλιστική απάντηση στους ντερμπεντέρηδες που σε καλούν: «Πάμε για μια ανάπτυξη, δικέ μου»;  Μόνον έτσι ο μύθος της ανάπτυξης, τον οποίο διηγούνται οι διαπλεκόμενοι σαν εκλογικό παραμύθι, θα αποκτούσε γερή κοινωνική βάση και θα προκαλούσε για νέους αγώνες χειραφέτησης συνολικά τον ελληνικό λαό. Έτσι κτίζεται πολιτικά η ελπίδα, στον κοινοβουλευτισμό.

Εάν το πρόβλημά μας είτε από αριστερά, είτε από δεξιά είναι η κοινοβουλευτισμός και η πλουραλιστική δημοκρατία, τότε αγαπητοί φίλοι σταματήστε την υποκρισία και ακολουθήστε τους αντιδημοκρατικούς μονοδρόμους σας, όπως νομίζετε, εξυπηρετώντας στην συγκυρία τα διαπλεκόμενα συμφέροντα που δίνουν μια πραγματική, ύστατη μάχη επιβίωσης και αναπαραγωγής αυτήν την περίοδο.